นกเงือกสีน้ำตาล ( Tickell’s brown hornbill, Anorrhinus tickelli )

ลักษณะและอุปนิสัย


นกเงือกสีน้ำตาล เป็นนกเงือกเดียวที่มีขนสีน้ำตาล จะงอยปากสีขาวงาช้าง มีโหนกเป็นสันเล็กๆ ตัวผู้มีสีขนตามตัว หัว และท้ายทอย เป็นสีน้ำตาลแดง ปลายปีกสีขาว ปลายขนหางมีสีขาว ยกเว้นขนหางสองเส้นตรงกลางซึ่งมีสีน้ำตาลตลอด ตัวเมียมีขนลำตัวสีน้ำตาลเข้มตลอดตัว ส่วนด้านใต้ลำตัวมีสีน้ำตาลเทาออกคล้ำกว่าตัวผู้ ตัวผู้มีลักษณะต่างกันเล็กน้อย พบแถบป่าตะวันตก มีขนใต้ลำตัวสีน้ำตาลแดง

นกเงือกสีน้ำตาล อยู่เป็นฝูงเล็กๆ 8-10 ตัว หรือมากกว่า เป็นนกที่ชอบร้องเอะอะโวยวายเหมือนนกแก๊ก แต่เสียงกรี๊ดมากกว่า เสียงร้องของนกเงือกสีน้ำตาลมีหลายเสียง เช่น “แว๊วๆๆ กรี๊ดๆๆ ต๊อดๆๆ” พบได้ทั้งในป่าดงดิบแล้ง ป่าดงดิบชื้น ป่าดงดิบเขา หรือแม้แต่ ป่าเต็งรัง กระจายอยู่แถบภาคตะวันตกเรื่อยลงมาถึงบริเวณป่าดงดิบจังหวัดชุมพร

อาหาร


นกเงือกสีน้ำตาล ชอบกินทั้งผลไม้ เช่น ผลไทร ตาเสือ ยางโอน พิพวน หว้า ส้มโมง ฯลฯ แต่เวลาเลี้นงลูกจะป้อนอาหารพวกสัตว์เล็กๆ เช่น จิ้งเหลน กิ้งก่า กิ้งกือ ตะขาบ ฯลฯ และแมลงที่ชอบมากได้แก่ จั๊กจั่น นกเงือกสีน้ำตาลกินอาหารจำพวกสัตว์มากกว่านกเงือกชนิดอื่นคือ ประมาณ 40% ของปริมาณอาหารทั้งหมด

การทำรังและการเลี้ยงลูก


นกเงือกสีน้ำตาล ตัวเมียปิดขังตัวเองราวเดือนกุมภาพันธ์-มีนาคม ลูกนกออกจากโพรงรังราวเดือนพฤษภาคม มักทำรังในต้นยาง หว้า สีเสียดเทศ กระเพราต้น นอกจากพ่อนกแล้วยังมีตัวผู้ที่ไม่ได้จับคู่ในฤดูผสมพันธ์มาช่วยเป็นพี่เลี้ยงหรือนกผู้ช่วย จัดเป็นการเลี้ยงลูกแบบ ญาติช่วยกันเลี้ยง Cooperative care ซึ่งนกพี่เลี้ยงอาจมีจำนวน 1-5 ตัว เวลาเข้าป้อนอาหารบรรดาพี่เลี้ยงทั้งหลายจะเรียงแถวกันคอยเข้าป้อนเป็นลำดับ เป็นภาพที่น่าดูมาก เชื่อว่าพี่เลี้ยงเหล่านี้เป็นลูกของนกคู่ผัวเมียในปีก่อนๆ